Theo quan niệm Phật giáo, thế giới cõi âm có vô vàn cô hồn không nơi nương tựa. Lập đàn thí thực để thể hiện uy linh Phật pháp và tinh thần từ bi hỉ xả cứu độ chúng sinh, cứu vớt cô hồn tại chốn Phật đường. Đây là hình thức đại chạy đàn, mang tính phát chẩn quốc gia, diễn ra nơi quốc tự.
Lễ Mông Sơn thí thực chùa Côn Sơn do Đệ tam tổ Trúc Lâm Huyền Quang tôn giả sáng lập. Vì vậy, hàng năm vào lễ hội mùa xuân thường tổ chức lễ đàn Mông Sơn thí thực là nét đẹp văn hoá Phật giáo, thể hiện uy linh của Tam tổ Trúc Lâm; Tư đồ Trần Nguyên Đán và Anh hùng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới – Nguyễn Trãi; đồng thời bố thí cho các cô hồn âm thế trong toàn quốc Việt Nam để cứu độ chúng sinh, cầu cho quốc thái dân an, thiên hạ thái bình…
Đàn Mông sơn thí thực bao gồm: đàn chính và đàn bàn tiến cúng Phật. Đàn chính là nơi toạ đàn của pháp sự Phật, nhị Bồ Tát (tầng trên cùng), của Kim đồng, Ngọc nữ và 2 hành giả (tầng trung). Tầng dưới bày đồ lễ, hoa nghi, hương nến… Đàn bàn tiến đặt bộ tượng Tam thế Phật ở tầng cao nhất, phía dưới bài trí hoa nghi, lễ phẩm…Hai bên đường”chạy đàn”, bày những mâm lễ với la liệt đồ chay như: bỏng ngô, khoai luộc, bánh đa, hoa quả, cháo, gạo… để ban phát cho chúng sinh chầu đàn ăn mày cửa Phật. Nghi lễ được các pháp sư Phật, nhị Bồ Tát và Kim đồng, Ngọc nữ… dàn nhạc lễ thực hiện uy nghi, chuẩn mực gồm các nghi thức: Nhiễu đàn, đọc khóa cúng, bắt quyết, múa long hồ, sái tịnh chân ngôn, khai hoa kết ấn, dâng lục cúng, thỉnh mời cô hồn, tuyên sớ cầu an, nguyện cho thế giới hoà bình, nhân khang vật thịnh, thiên hạ thái bình, mùa màng bội thu… Lễ đàn Mông sơn kết thúc những người tham dự chen nhau vào cướp đồ lễ (cướp cháo thí,) để lấy may.
Trên gương mặt mỗi người đều lộ rõ vẻ hân hoan bởi “một miếng lộc thánh bằng một gánh lộc trần”.
Toàn cảnh Lễ đàn Mông Sơn thí thực
Lễ cúng Đàn Mông Sơn thí thực
Lễ đàn Mông sơn thí thực là nét văn hoá tâm linh tiêu biểu trong lễ hội truyền thống Côn Sơn. Đây là một trong nội dung quan trọng được phục dựng thành công trong lễ hội Côn Sơn từ năm 2006 đến nay.